American Anthropologist dergisinin 1888 Ocak tarihli ilk sayısında Frank Baker Anthropoligical Notes on the Human Hand (1) adlı bir makale yayınladı. Makale insan eli hakkında çok ilginç bilgi ve gözlemlere yer veriyordu. Bu gözlemlerden biri işaret ve yüzük parmakları arasındaki uzunluk farkıydı. Genelde insan ve maymunlarda işaret parmaklarının yüzük parmaklarından kısa olduğu, çok nadiren de yüzük parmağının boyuna eşit veya ondan daha uzun olduğu gözlenmişti.
Bu durumu ilk gözlemleyen Baker değildi. Ondan 59 sene önce, 1829’da Pierre Gerdy (2) işaret parmağının asla yüzük parmağından daha uzun olamayacağını söylemişti. İşaret ve yüzük parmakları arasındaki uzunluk farkı hakkındaki bu tartışma 20. Yüzyılın ortalarına kadar devam etti. Varılan sonuç işaret parmağının genelde yüzük parmağından kısa olduğu, ancak bazı durumlarda yüzük parmağının boyunu geçtiğiydi. İlginç olan nokta ise kadınlarda bu duruma daha çok rastlanıyor olmasıydı. Peki, bu farklılığın sebebi ne olabilirdi?
Ortaya atılan fikirlerden biri de işaret parmağı (2d) ve yüzük parmağı (4d) arasındaki bu boy farkının genetik olabileceğiydi. Eğer 2d ve 4d arasındaki boy farkına sebep olan gen bulunabilirse ve o gen de çeşitli hastalıklara sebep olan ortak bir gense, bu veri hastalıkların erken teşhisinde kullanılabilirdi.
V. Rae Phelps 1952 yılında American Journal of Human Genetics dergisinde yayınlanan çalışmasında 300’e yakın kişinin parmak ölçülerini almış ve kadınların erkeklere oranla daha uzun 2d’ye sahip olduğunu doğrulamıştır (3). Bu boy farkı oluşumunun hamileliğin 7. haftasından itibaren gözlemlenebildiğini ve farkın hormonlara bağlı olmadığını, çünkü gözlemlerin hormon salgılama başlamadan önce dahi yapılabildiğini söylemiştir. Bir fikir olarak farkın X kromozomundan kaynaklanıyor olabileceğini öne sürmüştür.
1998’e gelindiğinde bu konu artık açıklanabilir hale gelmişti. Digit Ratio (Parmak Oranı – bundan böyle 2d:4d) olarak adlandırılan bir araştırma sahası dahi gelişmişti. J.T. Manning erkeklerdeki sperm sayısı ve 2d:4d arasında negatif korelasyon olduğunu ortaya koymuştur (4). Bu çalışmanın önemi ise takibi 15 senede yapılacak birçok anatomik, davranışsal ve bilişsel araştırmaya öncülük etmesi. Ancak bu araştırmalar ve bulgularından bahsetmeden önce 2d:4d’nın ne olduğundan bahsetmek yerinde olacaktır:
2d:4d basit olarak işaret parmağının uzunluğunun yüzük parmağına uzunluğuna bölünmesi ile bulunan bir orandır.
Sağ ve sol elin 2d:4d oranı birbirinden farklı olabilir.
Genelde kadınların 2d:4d oranı erkeklere göre daha yüksektir.
2d:4d araştırmalarında genellikle sağ el kullanılır.
Phelps bu boy farkının sebebini hormonlara bağlamamıştı. Çünkü hamilelikte bebeğin hormon salgılamaya başlamasından önce dahi bu fark gözlemlenebiliyordu. Ancak bebeğin salgıladığı hormon ile değil, annenin salgıladığı hormonlarla ilgisi vardı bu farkın.
2d:4d aslında hamilelik sırasında bebeğin maruz kaldığı testosterona miktarının bir göstergesidir. Anne karnında testosterona ne kadar yoğun maruz kalınırsa yüzük parmağı o kadar uzun olur. Bu da kadınların erkeklere nazaran daha yüksek 2d:4d oranına sahip olduğunun bir kanıtı. Özetle 2d:4d ile ana rahminde maruz kalınan testosterona miktarı arasında negatif korelasyon bulunmaktadır.
2d:4d bulguları ise bu bağlamda doğum öncesi maruz kalınan testosteron miktarı (Prenatal Exposure to Testosterone – Bundan böyle PT) ile ilgilidir. Bir başka deyişle insanlarda birçok kabiliyeti, kişilik özelliklerini ve bilişsel yetileri etkileyen hiç şüphesiz parmaklar arasındaki boy farkı değil, parmaklar arasındaki boy farkını ‘da’ belirleyen, beynin yapısı ve gelişimine etki eden PT’dir.
Bir sonraki yazı 2d:4d’nın biyolojik anlamına biraz daha eğilecek ve ilginç literatür sonuçlarına değinecek, nihayetinde iktisadi davranışların PT’den nasıl etkilendiğini tartışacaktır.
Kaynakça:
- Baker, Frank (1888), Anthropological notes on the human hand, American Anthropologist, 1, 51-76.
- Gerdy, P. (1829), Anatomie des Formes ExMrieures du Corps Humain. Paris.
- Phelps, V. R. (1952). Relative index finger length as a sex-influenced trait in man. American Journal of Human Genetics, 4, 72-89.
- Manning, J. T., Scutt, D., Wilson, J., & Lewis-Jones, D. I. (1998). The ratio of 2nd to 4th digit length: a predictor of sperm numbers and levels of testosterone, LH and oestrogen. Hum Reprod, 13, 3000–3004.
