Geçen ayki yazımda doğum öncesinde (anne karnında) alınan testosteron miktarının göstergesinin 2d:4d olduğunu ve nasıl hesaplandığını anlatmış, bu araştırma konusunun tarihsel gelişiminden bahsetmiştim. (bkz: https://iktisadiyat.com/2012/02/24/testosteron-seviyesinin-kararlara-etkisi/) Bu ay ise PT’nin (Prenatal Exposure to Testosterone – Doğum Öncesi maruz kalınan testosteron) insanlardaki çeşitli etkilerine değineceğim.
Hiç şüphesiz bu verilere genel geçer bulgular olarak değil bu alandaki yayınların sonuçları olarak bakmakta fayda var. Zira son 15 yılda 2d:4d çalışmaları birçok açıdan eleştirilebilir. Bu yazıda her ne kadar konuyu tanıtıyor olsam da konu ile ilgili tahmin edilebilir eleştirilere de büyük ölçüde katıldığımı söylemeliyim. Akademik yayınların eleştirisi içınse konuya başlı başına değinen bir yazı yazmanın daha mantıklı olacağı kanısındayım.
Hatırlanacağı üzere Manning (1998) [1] 2d:4d ile erkeklerdeki sperm sayıları arasındaki negatif korelasyondan bahsetmekteydi. Manning’in günümüzde bu konuda en deneyimli akademisyen olduğunu da belirtmeden geçmeyelim. Konu ile ilgili iki de kıtabı mevcut: Digit Ratio: A Pointer to Fertility, Behavior, and Health [2] ve Finger Book [3].
Düşük 2d:4d çeşitli sportif yeteneklerle [4,5] ve müzisyenlerde başarı ile ilişkilendirılmektedir [6]. Bunun yanı sıra bilişsel testlerdeki başarı ile de aynı yönde bir ilişki mevcuttur. Çeşitli zeka testleri ve mental rotasyon testleri de bu sonucu desteklemektedir[7,8,9]. Aynı şekilde akademik performans [10] ve matematiksel zekanın da 2d:4d ile ters orantılı olduğunu gösteren çalışmalar [11] mevcut.
Yeteneklerle ilişkisinin yanı sıra 2d:4d’nin psikolojik bir takım etkileri de var. Yüksek PT (düşük 2d:4d) bireylerde yüksek özgüven, baskın bir karakter, kararlılık, hızlı ve daha rasyonel kararlarla ilişkilendirilmiştir.
İşin ekonomi boyutunda ise çalışmalar özellikle risk alanında yoğunlaşmıştır. Düşük 2d:4d ve risk alma davranışı arasında sıklıkla ters ilişki bulunmuş [12,13], ancak literatürde aksi durumlara da rastlanmıştır[14]. Bunun yanı sıra finans piyasasında yüksek karlılık ve uzun dönemde karlılık da benzer şekilde 2d:4d ile ters orantılıdır. Tahmin edilebileceği gibi güven, ültimatom ve kamu malı oyunlarında da düşük 2d:4d’ye sahip bireyler daha düşük meblağlar paylaşmışlardır [14]. Ültimatom oyununda ise düşük teklifleri reddedenler yine düşük 2d:4d’ye sahip oyuncular olmuştur [15].
Psıkoloji deneyleri ise ‘bağlam bağımlılığına’ (Context Dependency) dikkat çekmekte. Örneğin ültimatom oyununda düşük teklifi reddeden düşük 2d:4d’ye sahip erkek oyunculara seksi kadınların fotoğrafları gösterildiğinde düşük teklifleri de kabul ettikleri görülmüştür [16]. Benzer bir çalışmada deneklere Rammstein videoları izletilmiştir. Gruplardan bir tanesine Rammstein’ın şiddet içeren bır videosu, bir diğerine ise şiddet içermeyen bir video izletilmiş ve ‘fiziksel saldırganlık’ (physical aggression) testi yapılmıştır. Şiddet içeren video izleyen grupta 2d:4d ve fiziksel saldırganlık puanları ters ilişkili bulunmuştur [17].
Doğum öncesi testosteron çalışmaları sosyal bilimler alanında kendine yer bulduğu son 15 sene içerisinde bu gibi sonuçlara ulaşmıştır. Ancak yüzük ve işaret parmakları arasındakı boy farkı tartışmaları her ne kadar 200 sene öncesine kadar ulaşsa da sosyal bilimlerde elde edilen sonuçların kısa bir geçmişi olduğu ve gerek bulunan sonuçların gerekse bu çalışmaların amaçlarının başta metodolojik olmak üzere birçok yönüyle tartışmaya açık olduğunu yine belirtmek isterim. Ancak şu haftalarda iktisadiyat ailesi olarak tartışmakta olduğumuz iktisat eğitimi konumuz yakın zamanda kendini çeşitli akademi tartışmalarına/ eleştirilerine bırakacak gibi gözükmekte. Belki de önümüzdeki haftalarda ‘bir akademi eleştirisi’ yazı dizimizle iktisat eğitimindeki sorunlardan akademisyenlerin sorunlarına ve akademinin gidişatına geçebiliriz.
Referanslar
Önümüzdeki günlerde eklenecektir.
KATEGORİLER
Çevre Ekonomisi
Duyurular
Edebiyat
Ekonometri
Felsefe
Fizik ve İktisat
İktisadi Düşünce Tarihi
İktisat Eğitimi ve Bölümleri
İktisat Öğrencilerine Tavsiyeler
İktisat Söyleşileri
İktisat Tarihi
İktisat Teorisi
Deneysel ve Davranışsal İktisat
Psikoloji
Risk ve Belirsizlik
Nöroekonomi
Nöropazarlama
Oyun Teorisi
İktisat ve Edebiyat
İktisatçılar
Kalkınma İktisadı
Eğitim
Eğitim İktisadı
İşgücü Piyasaları
Mutluluk ve Refah İktisadı
Teknoloji ve Yenilik İktisadı
Yoksulluk
Kitap İnceleme
Deneysel İktisat Kitaplığı
Konuk Yazarlar
Köşe Yazarları
Kuantum Fiziği ve Felsefesi
Özel Dosyalar
Müzik
Petrol
Sanat ve İdeoloji
Serbest Atış
Kategorisiz
Tarih
Türkiye Ekonomisi
Uluslararası İktisat
Uluslararası Rekabet
Yazarlarımızdan Haberler
Kitap Tanıtımı